Доволно онака, на три месеци пред истекот на мандатот и парламентарните избори, Европската комисија почна да се занимава со заедничка европска одбрана.
По цели две години руска агресија врз Украина и повеќе од една година речиси секојдневни предупредувања дека Русија најверојатно ќе нападне една или повеќе земји-членки на Европската унија и НАТО по Украина.
На типичен бирократски начин, Европската комисија почна да пишува планови, програми и стратегии.
Што никогаш нема да се остварат.
Дотолку повеќе што овојпат Европската комисија се лизна длабоко во областите кои се уште се цврсто под контрола на државите - националната безбедност, одбраната, набавката на оружје, неговото производство и продажба.
Ако за овие прашања ќе се разговара и ќе се донесат заеднички одлуки, тогаш сигурно нема да побараат ниту Европската комисија ниту Европскиот парламент.
Ваквите важни одлуки се носат на Европскиот совет откако сè е договорено на Советот на (надлежните) министри. На нивоата кои всушност управуваат со Европската Унија.
Се разбира, тоа не ја спречи Европската комисија да напише дури два документи кои никогаш нема да бидат имплементирани - Европската стратегија за одбранбена индустрија (ЕДИС) и Европската инвестициска програма во одбраната (ЕДИП).
ЕДИС треба да биде долгорочна рамка за развој на европската воена индустрија за сите членки на ЕУ да се обврзат да купуваат домашни, т.е. во овој случај европски.
За почеток, до 2030 година членките на ЕУ треба да купат 40% од европското оружје.
А за да се спроведе треба да се создаде ЕДИП кој ќе ги обедини сите потреби на членовите за оружје, воена опрема и муниција.
Ова ќе доведе до зајакнување на европската одбранбена технолошка и индустриска база (EDTIB) и формирање на Група за одбранбена индустрија на Европа.
И што ќе резултира со постигнување на целта од 40%.
Едноставно, нели? И секако неприменливо.
<b>Невозможна мисија</b>
За да можат министерствата за одбрана да купуваат од Европа, локалните компании треба да почнат да нудат производи кои се конкурентни на светската понуда.
Во многу области тие навистина се. За жал, во многу не.
Друг начин е националните политички лидери да ги отфрлат тесноградите политики на ексклузивна заштита на националните интереси и да ги подредат на заедничките.
Тоа е невозможна мисија. Како што е невозможната мисија на обидот да се формира европска армија.
Еве неколку примери.
Ако сакате да ги зајакнете воздухопловните сили, имате две опции.
Европскиот, што значи купување на застарените борбени авиони од четврта генерација Rafale или Tayphoon на стартот.
Или одете во Вашингтон и купете повеќенаменски борбен авион F-35 Lightning II од петта генерација.
Имајќи предвид дека Тајфуните повеќе не ги купуваат ниту земјите што ги произведуваат, всушност можете да изберете помеѓу исто толку скапиот, но застарен Rafale или многу понапредниот, но американски Lighting.
Вториот веќе го избраа 11 европски земји, меѓу кои Германија, Италија и Обединетото Кралство, кои заеднички го произведуваа Tayphoon.
Зошто? Бидејќи европската воздухопловна индустрија нема развиено сопствен борбен авион од петта генерација.
И еве уште еден пример.
Кога се плашеа од руските балистички и крстаречки ракети во Берлин, веднаш издвоија пари за набавка на противракетен систем.
Е сега, наместо да купат европски (во случајов француско-италијански), тие купија израелски.
Што, се разбира, предизвика повеќе несогласувања меѓу Париз и Берлин.
Германската политичка елита оцени дека израелскиот систем Arrow 3 е многу подобар од француско-италијанскиот Aster 30 Block 2 BMD.
Иако не е сосема јасно како политичарите во Берлин мислат дека купувањето на противракетен систем е доволно за да се одбранат од евентуален руски напад.
Очигледно, тие веруваат дека се посилната полска армија ќе биде доволно силна за да спречи евентуален руски напад што би дошол од Белорусија или окупирана Украина.
Иако Вермахт беше тој што покажа колку е лесно да се заобиколат таквите пречки кога наместо линијата Мажино, во 1940 година влезе во Франција преку Белгија.
<b>Европската воена индустрија тешко го држи чекорот со американската</b>
Или третиот пример - како би реагирал Париз доколку за новиот европски тенк се избере Panther KF51 на германската компанија Rheinmetall (а сите знаеме дека е крајно време да нарачаме нови илјадници парчиња)?
Развојот на заеднички француско-германски тенк во рамките на програмата Main Ground Combat System (MGCS) наиде на непремостливи проблеми, и тешко е да се очекува дека некогаш ќе биде завршен (најновиот рок за почеток на сериското производство е поместен до далечната 2035 година).
Со оглед на тоа што Европа, според проценките на бројни високи воени офицери и аналитичари, има околу пет години до почетокот на рускиот напад, MGCS е бескорисен проект.
Бидејќи Леопард 2 не се снајде најдобро во Украина, а Краус-Мафеи Вегман нема замена за нив туку постојано го надградува, единствениот избор е Пантер.
Или целосно игнорирајте ги насоките на Европската комисија и купувајте од „увоз“ јужнокорејскиот К2 Black Panther (како што направи Полска) или израелската Merkava V.
Во секој случај, ништо француско.
Францускиот претседател Макрон до пред неколку недели беше против купувањето артилериска муниција за Украина од добавувачи надвор од ЕУ.
Замислете како би реагирал доколку се избере Кореец за новиот европски тенк.
Дури и за време на Студената војна, кога европските вооружени сили беа неспоредливо поголеми и подобро опремени, а распределбите на земјите-членки на НАТО и на Европската заедница (претходник на ЕУ) беа двојно поголеми отколку во последните три децении, Европската воената индустрија имаше потешкотии да држи чекор со американската.
Најмногу поради кавгите на политичките лидери.
Веќе споменатиот повеќенаменски борбен авион Тајфун е попознат под името Еурофајтер и требаше да биде токму тоа - европски борбен авион.
Но, Франција го напушти проектот и го изгради Рафал. Секоја малку поголема земја имаше свој проект за развој на тенкови, иако на крајот како победник се истакна Леопард 2.
Истото важи и за морнарицата, каде што сите големи земји развија свои подморници и воени бродови.
Зошто сега да биде поинаку?
Затоа што комбинацијата на руската закана и опасноста Трамп да го „разнесе“ НАТО ќе ги принуди европските лидери да ги напуштат националните интереси во корист на паневропските?
Нема шанси.
<b>Ниту Европската комисија не верува во сопствената политика</b>
На крајот на краиштата, дури ни Европската комисија не верува во нејзината политика за зајакнување на европската воена индустрија.
Затоа што ако веруваше, немаше да одвои само 1,5 милијарди евра за Европската програма за инвестиции во одбраната (ЕДИП).
Колку тоа е мизерно најдобро говори фактот што Чешка треба да собере исто толку пари за да купи 800 илјади артилериски гранати за Украина.
Единствениот начин да се обнови европската воена индустрија е владите да и доделат нови договори во вредност од милијарди евра за производство на илјадници тенкови, оклопни борбени возила, самоодни и влечени хаубици, десетици милиони гранати итн.
Се разбира, на националните производители на тенкови, БВП, хаубици и муниција.
А тоа би значело темелна трансформација не само на политиката, туку и на односот на општеството кон вооружените сили и отфрлање на ставот дека вооружените сили се само товар, туку насушна потреба.
<b><i>(Vecer.mk <a href="https://www.index.hr/vijesti/clanak/eu-se-pocela-baviti-europskom-obranom-premalo-i-prekasno/2545420.aspx?index_ref=naslovnica_vijesti_vezane_vijesti_d">VIA)</a></i></b>
<a href="https://vecer.mk/">Фото</a>: профи
