Вежбите, кои ќе се одржат од 12 до 16 септември, ќе вклучуваат неколку маневри во близина на Полска и Литванија, додека Кремљ се подготвува за можна конфронтација со силите на НАТО.
„Мора сериозно да ги сфатиме вежбите во близина на границите на НАТО и ЕУ. И соседните земји и самото НАТО се однесуваат кон нив со најголема сериозност. Литванија и нашите сојузници се подготвени, обединети и внимателно ќе го следат развојот на настаните, подготвени да одговорат доколку е потребно“, рече заменик-министерот за одбрана на Литванија, Томас Годљаускас.
Членките на НАТО организираат свои вежби
Како одговор на воената вежба „Запад 2025“, земјите од НАТО што граничат со Русија одржуваат свои воени вежби. 10 северноевропски земји од НАТО учествуваат во вежбата „Тарасис 25“, додека Литванија ќе одржи своја вежба за национална одбрана „Тандер удар“.
Полска оваа недела ја одржува својата вежба „Железниот бранител-25“, во која учествуваат 30.000 војници. „Полска ќе одговори на вежбите „Запад 2025“ на соодветен начин“, објави заменик-министерот за одбрана Цезари Томчик за полската телевизија RMF.
Русија ги спроведува вежбите „Запад“ приближно на секои четири години од 1999 година, а загриженоста за нив е нешто како традиција. Иако формално одбранбени вежби, вежбите од 2009 година симулираа нуклеарен напад врз Варшава, а вежбата од 2021 година доведе до масовно зголемување на силите во Белорусија кои беа искористени месеци подоцна за напад врз Украина, пишува Политико.
„Поради растечките загрижености дека Русија би можела да нападне членка на НАТО, веројатно во Балтикот, НАТО многу внимателно следи дали воената вежба на Западот дава некакви индикации за идна руска офанзива“, забележа Томас Јанелиунас, професор на Институтот за меѓународни односи и политички науки на Универзитетот во Вилнус.
Белорусија покани набљудувачи од НАТО и ОБСЕ
Западните набљудувачи ќе го користат Западот за да ја проценат подготвеноста на руската војска три години откако ја нападна Украина. „НАТО многу внимателно ги следи руските воени активности. Не гледаме никаква непосредна воена закана против кој било сојузник на НАТО. И покрај ова, ние остануваме будни“, соопшти воениот сојуз.
Организаторите на вежбите „Запад“ тврдат дека нивните вежби нема да надминат 13.000 луѓе, а Белорусија објави дека ќе покани набљудувачи од земјите на НАТО, како и од Организацијата за безбедност и соработка во Европа (ОБСЕ).
„Русија, исто така, спроведува три одделни вежби со земјите од Организацијата за колективна безбедност, прикривајќи го вистинскиот обем на вежбите. Се очекува сценаријата на овие вежби да укажуваат на видот на војување за кое се подготвува Русија против Западот“, објави Германскиот совет за надворешни односи.
Помалку војници отколку пред четири години
Вежбата „Запад“ ќе ги опфати руските воени области Московски и Ленинград, енклавата Калининград, арктичкиот регион, Балтичкото и Баренцовото Море и Белорусија.
Некои од вежбите, во близина на белоруското село Гожа и во Доброволск во Калининград, ќе се одржат само неколку десетици километри од Полска и Литванија. Војници ќе бидат распоредени и од двете страни на Сувалскиот теснец, коридор долг 70 километри помеѓу Белорусија и Калининград, кој се смета за еден од најранливите одбранбени тесни грла во Европа.
Литванското воено разузнавање очекува до 30.000 војници да учествуваат во вежбата „Запад“, многу помалку отколку во 2021 година, кога учествуваа околу 200.000 војници. „Ова е далеку од она што би ѝ било потребно на Русија за да нападне членка на НАТО, особено затоа што војната во Украина сè уште е во тек“, рече Јанелиунас.
Ризик од ескалација
Сепак, Москва би можела да ги искористи вежбите за да го тестира одговорот на НАТО на провокации како што се кршење на воздушниот простор, сајбер напади или дури и саботажа на цивилната инфраструктура, проценувајќи колку брзо сојузниците реагираат и дали ја припишуваат одговорноста на Русија.
Ова го зголемува ризикот од ескалација. „Сосема е можно одредени сигнали што се совпаѓаат да се протолкуваат како вистински напад врз земјите од НАТО. Мора да се разбере едноставен факт: За време на воените вежби, кога оружјето е подготвено, често е тешко да се разликува симулација од вистинска воена акција“, тврди Јанелиунас.
Но, Годљаускас рече дека Литванија е способна да прави разлика помеѓу заканите. „Имаме способност да набљудуваме и реагираме и да правиме разлика помеѓу несреќа и реална закана“, рече тој. Додаде дека „е нереално да се очекува нулта веројатност за воздушни напади“.
За потсетување, два беспилотни летала влегоа во литванскиот воздушен простор од Белорусија во јули, а земјата неодамна го затвори својот воздушен простор долж белоруската граница до 1 октомври.
